فلسفه شب یلدا، شب چله از کجا شروع شد

فلسفه شب یلدا، شب چله از کجا وارد تقویم ما شد؟

شب یلدا را در حالی طولانی‌ترین شب سال می‌دانیم که با سایر شب‌های سال تنها یک دقیقه تفاوت دارد. شب چله که همزمان با آغاز زمستان است را با برپایی دورهمی‌های خانوادگی جشن میگیریم. دورهمی‌هایی که با پهن کردن سفره شب چله رنگین‌تر و جذاب‌تر می‌شود. شب چله آداب و رسوم متفاوتی دارد و از زمان داریوش اول این شب به عنوان یک مناسبت رسمی وارد تقویم ایرانی ها شده است.

ماجرای نیمروز؛ یلدا از کجا و چگونه به ما رسید!

تمام ماجرا از یک انحراف آغاز می‌شود. انحراف ۲۳٫۵ درجه‌ای در محور زمین، در اولین روز زمستان که خورشید در نیم‌کره شمالی در کمترین ارتفاع از افق قرار می‌گیرد تا ما شاهد کوتاه‌ترین روز و طولانی‌ترین شب سال باشیم. دقیقا شبی که ما آن را به نام شب یلدا می‌شناسیم و جشن می‌گیریم. شبی به قدمت هفت هزار سال که حتی مرزهای جغرافیایی هم نمی‌توانند ما را از شور برگزاری جشن شب یلدا دور کنند. حتما شما هم لذت جمع شدن‌های فامیل دوره هم و نشستن کنار سفره شب یلدا، تزیین انار و خوراکی های شب یلدا همراه با اعضای خانواده و گوش دادن به شعر و قصه‌های پدربزرگ‌ و مادربزرگ‌، آن هم زیر کرسی را تجربه کرده‌اید.

شب یلدا در گذر تاریخ

اگر شما هم به جستجو و خواندن تاریخچه‌ هر رویدادی که از گذشته‌ به ما رسیده ‌است، علاقمند هستید باید بگوییم که یلدا در کلام به معنی میلاد عربی است. ریشه‌ی خود کلمه‌ یلدا از زبانی به نام سریانی آمده ‌است که چون مسیحیان در گذشته میلاد حضرت مسیح را با این شب تطبیق می‌دادند، این شب را به همین دلیل یلدا می‌گویند. بررسی گذشته‌ی یلدا اما به بررسی‌های باستان‌شناسان از ظروف سفالی باقی مانده از دوره پیش از تاریخ باز می‌گردد. باستان شناسان قدمت شب یلدا را بر اساس کشفیات خود به حدود هفت هزار سال پیش نسبت داده‌اند اما آنچه به روشنی در تقویم رسمی ایرانیان به عنوان شب یلدا وارد شده است و ایرانیان براساس آن شب یلدا را جشن می‌گیرند، به دوره‌ سلطنت داریوش یکم باز می‌گردد که شب چله وارد تقویم رسمی ایرانیان باستان شد.

شب یلدا را چگونه جشن بگیریم؟!

طبق سنت‌های کهن و نانوشته، ایرانیان همیشه در شب چله تا طلوع خورشید بیدار می‌ماندند و خود‌شان را با انواع برنامه‌های مفرح و خوراکی‌ها سرگرم می‌کردند تا این شب طولانی و دراز را کنار هم و باهم سپری کنند تا غم غیبت خورشید و تاریکی شب و سرمای زمستان روحشان را تضعیف نکند.

افسانه‌ها همیشه شنیدنی‌ترین نوع داستان‌ها بوده‌اند. داستان‌هایی که هیچگاه صحت‌شان اثبات نشده‌ است اما هربار شنیدن‌شان می‌تواند ما را شگفت زده کند و لذت ببریم. نقل است که پس از طلوع خورشید و پایان پاییز و آغاز زمستان، شاهان ایرانی تاج و تخت را رها می‌کردند و با لباسی سپید بر فرشی سپید در دل صحرا می‌نشستند و نگهبانان و خدمتگزاران کاخ‌شاهی در شهر آزاد بودند و مانند سایرین زندگی می‌کردند و برای یک روز همه در شهر به طور یکسان زندگی می‌کردند.

باد آسایش گیتی نزند بر دل ریش/ صبح صادق ندمد تا شب یلدا نرود

شعرخوانی و فال حافظ از آداب شب یلدا

یکی از جذابیت‌هایی که همیشه شب یلدا را زیباتر می‌کند شعر‌خوانی و داستان‌خوانی بزرگترهاست. قصه‌هایی شبیه به ابرقهرمانان مارول، قصه‌های غیر‌واقعی و کوتاه‌ شده‌ای که شنیدنش شیرینی یلدا را چندبرابر می‌کند. شاید معروف‌ترین داستانی را که حتی اگر خود داستان را هم نشنیده باشیم نام‌اش را شنیده‌ایم، حسین کرد شبستری است. خواندن شاهنامه و فال حافظ هم در این شب مرسوم است.